Отандық сериал неге нашар?
Осы сұрақты сценарист ретінде жиі естимін. «Білеміз ғо сендердің жазатындарыңды!». «Бәрі нашар!». «И, брат, не анау?!» дегенді қолына қалам алып жүргендердің біразы естіген. Естімесе оны ешкім сценарист деп бағаламайды. Жалпы сен жаздың ба, кінәлісің. Отыз секундтық роликтен толық метр фильмге дейін жазып көрген адам ретінде айтайын. Сонымен біздің сериалдар неге нашар? Себептері:
1. Отандық сериалдардың көпшілігін отандық авторлар жазбайды. Парадокс, бірақ солай. Себебі «ауылдағының аузы сасық». Көбіне «шығыс еуропа» авторлары жазады. Олардың елдерінде қандай сценарист екені беймәлім, бірақ атын, еңбегін біз естімегеніміз анық. Ал «еуропалықтар» біздің менталиетті білмейді. Сапасы біз күткеннен сәл кеміді. 100% сапа 95% ға түсті.
2. Ол сценарийлер сосын аударылып, бейімделеді. Бірақ бұл жерде де отандық сценаристер араласуы сирек. Оған әдетте редактор-аудармашы жалданады. Енді түсіндірме: сценарист-сериалдың жалпы құрылымын, стратегиясын көретін адам. Редактор-тактик. Ол сөздің, сөйлемнің құрылымын түзейді, ал драматургияны бейімдеу кезінде көмегі шамалы ғана. 95% тен 85% ке түстік.
3. Алаңдағы редактор жоқ. Айтпақшы бар, бірақ аз. Сондықтан кейіпкерлер өмірден тым алшақ, әдеби сөйлейді. Редактордың міндеті тұрмыстағы ауызекі тілді актердің аузына салып беріп, дәл автор ойлаған акцентпен айтуына жағдай жасау. Жасалмайды ма, актер өз білгенімен қылады. 75% деген көрсеткіш осы жерде пайда болады.
4. Актер мінездемені оқымайтын сияқты әсер қалдырады. Образға кірмейді. Немесе театр актеры ойнаса тым әсірелендіріп, театралдандырып жібереді. Бір эпизодта көңілді жүрсе, келесі эпизодта тұнжырап отыруы мүмкін. Себебі екеуі екі күнде түсірілуі мүмкін, ал актер кейіпкерінің мінездемесін ұмытып қалған, тіпті білмейтін де шығар, сол жердегі өз көңіл күйін бере салады. Жасандылық осыдан шығады. 60% көрсеткішке қош келдіңіз!
5. Ал сонда режиссер қайда? Алаңда! Ол барлық міндетін әдемі картинка алып шығуға жұмсап, контентке басын да ауыртпайды. Себебі ол не айтылып жатқанын түсінбейді. Ия, дұрыс, біздегі режиссерлардың да көбі «шығыс еуропалықтар». Режиссердан талап болмаса актер басын ауыртып жынды ма? Бұл үшін неше пайыз алып тастауды өзің шеш…
Бұл әрине барлық сериалдарға қатысты емес, сәтті шығатындар да жетерлік. Бірақ сәтсіз шығып жатқанын көрсеңіз бірден титрларын оқыңыз. Бәріне көзіңіз жетеді.
Айтпақшы. Сценарист болам десеңіз жақсы, жаман демей барлық киноны қарап, драматургиясы мен құрылымын зерттеп жүріңіз. Бәрібір ең оңайы диалог жазу :)
Әрі қарай
1. Отандық сериалдардың көпшілігін отандық авторлар жазбайды. Парадокс, бірақ солай. Себебі «ауылдағының аузы сасық». Көбіне «шығыс еуропа» авторлары жазады. Олардың елдерінде қандай сценарист екені беймәлім, бірақ атын, еңбегін біз естімегеніміз анық. Ал «еуропалықтар» біздің менталиетті білмейді. Сапасы біз күткеннен сәл кеміді. 100% сапа 95% ға түсті.
2. Ол сценарийлер сосын аударылып, бейімделеді. Бірақ бұл жерде де отандық сценаристер араласуы сирек. Оған әдетте редактор-аудармашы жалданады. Енді түсіндірме: сценарист-сериалдың жалпы құрылымын, стратегиясын көретін адам. Редактор-тактик. Ол сөздің, сөйлемнің құрылымын түзейді, ал драматургияны бейімдеу кезінде көмегі шамалы ғана. 95% тен 85% ке түстік.
3. Алаңдағы редактор жоқ. Айтпақшы бар, бірақ аз. Сондықтан кейіпкерлер өмірден тым алшақ, әдеби сөйлейді. Редактордың міндеті тұрмыстағы ауызекі тілді актердің аузына салып беріп, дәл автор ойлаған акцентпен айтуына жағдай жасау. Жасалмайды ма, актер өз білгенімен қылады. 75% деген көрсеткіш осы жерде пайда болады.
4. Актер мінездемені оқымайтын сияқты әсер қалдырады. Образға кірмейді. Немесе театр актеры ойнаса тым әсірелендіріп, театралдандырып жібереді. Бір эпизодта көңілді жүрсе, келесі эпизодта тұнжырап отыруы мүмкін. Себебі екеуі екі күнде түсірілуі мүмкін, ал актер кейіпкерінің мінездемесін ұмытып қалған, тіпті білмейтін де шығар, сол жердегі өз көңіл күйін бере салады. Жасандылық осыдан шығады. 60% көрсеткішке қош келдіңіз!
5. Ал сонда режиссер қайда? Алаңда! Ол барлық міндетін әдемі картинка алып шығуға жұмсап, контентке басын да ауыртпайды. Себебі ол не айтылып жатқанын түсінбейді. Ия, дұрыс, біздегі режиссерлардың да көбі «шығыс еуропалықтар». Режиссердан талап болмаса актер басын ауыртып жынды ма? Бұл үшін неше пайыз алып тастауды өзің шеш…
Бұл әрине барлық сериалдарға қатысты емес, сәтті шығатындар да жетерлік. Бірақ сәтсіз шығып жатқанын көрсеңіз бірден титрларын оқыңыз. Бәріне көзіңіз жетеді.
Айтпақшы. Сценарист болам десеңіз жақсы, жаман демей барлық киноны қарап, драматургиясы мен құрылымын зерттеп жүріңіз. Бәрібір ең оңайы диалог жазу :)